Μανώλης Αναγνωστάκης: ο ποιητής της Αριστεράς και της Ελπίδας

Γυρνούσαμε από το rock wave το καλοκαίρι του 2005. Μετά από ένα 3ωρο αναμονής στην Μαλακάσα, καθώς δεν μπορούσαμε να βρούμε τρόπο επιστροφής , τελικά μπήκαμε σε ένα πούλμαν. Καθήσαμε και το λεοφωρείο ξεκίνησε.

Ο οδηγός είχε ραδιόφωνο και σε κάποια φάση λέει ο εκφωνητής "σήμερα πέθανε ο Πέτρος Αναγνωστάκης" και έβαλε ένα τραγούδι του λαϊκού τραγουδιστή Πέτρου Αναγνωστάκη. Προφανώς και δεν ήξερε ποιος Αναγνωστάκης πέθανε.

Εκείνες τις μέρες, συμπτωματικά, είχα δανειστεί ένα βιβλείο με ποιήματα του Μανώλη Αναγνωστάκη και κατ΄ευθείαν σκέφτηκα πως μάλλον η είδηση αφορούσε στο προσωπό του. Και όντως έτσι ήταν, άλλωστε ο Πέτρος Αναγνωστάκης είχε "φύγει" το 1996.

Την επόμενη μέρα οι εφημερίδες επιβεβαίωσαν την είδηση και την σκέψη μου πως "έφυγε" ο Μανώλης Αναγνωστάκης. Είδα και διάβασα αρκετά αφιερώματα. Μεταξύ άλλων σε πολλά από αυτά πολλοί τον χαρακτήρισαν ως "ποιητή της ήτας". Η καλύτερη ωστόσο περιγραφή για το έργο του μπορεί να δοθεί μόνο μέσα από το έργο του.

Γεννήθηκε το 1925, στρατεύτηκε στην Αριστερά, υπήρξε ΕΠΟΝίτης, καταδικάστηκε σε θάνατο, τον απαρνήθηκε η παραδοσιακή Αριστερά (ή και τον καπηλεύτηκε) και ο Μανώλης Αναγνωστάκης έγραψε για τα αδιέξοδά της, όπως όφειλε ως Αριστερός:

"Το θέμα είναι τι λες.
Καλά φάγαμε, καλά ήπιαμε.
καλά τη φέραμε τη ζωής μας ως εδώ.
Μικροζημιές και μικροκέρδη συμψηφίζοντας.
Το θέμα είναι τώρα τι λες."
(Στόχος, 1970)

Και κάπου στις αρχές της δεκαετίας του '80 σταμάτησε να γράφει. Γιατί "δεν έβρισκε τα νοήματα που έπρεπε να συμπηκνώσουν οι λέξεις". Και αν είναι και αυτός ένας λόγος που κάποιοι τον χαρακτηρίζουν "ποιητή της ήτας" μάλλον κάνουν λάθος. Γιατί ο "ποιητής της ήττας" έγραψε για την ελπίδα και το μέλλον της στο παρελθόν, και αυτό δεν ακυρώνεται.
Έγραψε για τις δύσκολες μέρες πολύ πριν αυτές έρθουν, χωρίς να παραδεχθεί την ήττα, βλέποντας μέσα της πως ότι ελπιδοφόρο απέμεινε μπορεί να κινήσει και να νικήσει...

"Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει. Όμως εγώ
δεν παραδέχτηκα την ήττα. Έβλεπα τώρα
πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω
πόσες φωλιές νερού να συντηρήσω μέσα στις φλόγες."